İşletim Sistemleri

İşletim sistemi; bilgisayar, cep telefonu, beyaz eşya, oyun konsolları ve daha birçok cihazda bulunmaktadır. İşletim sistemleri saydığımız bu cihazlarda var olan tüm donanımları yöneten ve sistemli bir şekilde çalışmasını sağlayan yazılımdır. Tüm elektronik eşya ve cihazların temel çalışma prensibini oluşturan işletim sisteminin ne olduğunu ve nasıl çalıştığını yazımızı okuduktan sonra ayrıntılarıyla öğrenmiş olacaksınız.

Günümüzde işletim sistemleri artık yalnızca bilgisayar, cep telefonları, oyun konsolları ve web sunucularında değil; beyaz eşyalarda, arabalarda ve son dönemlerde kol saatlerinin bile içinde yüklü olabilmektedir. İşletim istemleri değerlendirilirken geniş işlevsel özellikleri değil, kullanılan donanımı belli bir amaç doğrultusunda programlayabilme özellikleri göz önünde bulundurulmalıdır.

İşletim sistemleri bilgisayardaki yazılım kaynaklarını yürüten, tüm program ve verileri içeren, bilgisayar donanım kaynaklarını yöneten bir yazılımdır. Microsoft Windows, DOS (ilk işletim sistemidir) Linux, Mac OS X, İOS ve Android yaygın olarak kullanılan işletim sistemlerine örnek olarak verilebilir.

Bir bilgisayarın açma tuşuna bastıktan sonra, açılış esnasında işletim sistemi kendini belleğe atarak hafızadan çalışmaya başlar. Açıldıktan sonra ise ekran görüntüsü gelir ve içerisindeki tüm uygulamalar çalışmaya başlamaktadır. İşletim sisteminin giriş – çıkış yönetimi, dosya yönetimi, bellek yönetimi gibi birçok önemli görevi bulunmaktadır.

İşletim Sistemi Nedir? 

İşletim sistemi bilgisayarda çalışan, bilgisayarı daha kolay kullanabilmemizi sağlayan, temel sistemleri ile uygulama programlarını çalıştırmak ve bilgisayara bağlı bulunan donanımların doğrudan yönetim ve denetiminden sorumlu bulunan bir sistem yazılımları bütünüdür.

İşletim sistemi, bilgisayar üretildikten sonra yüklenir ve istenildiği zaman tekrar tekrar silinip yüklenebilir. Bu yazılım bilgisayar açılır açılmaz devreye girer ve bu aşamadan sonra bilgisayarınızda yapacağınız bütün işlemleri bu işletim sistemi üzerinden yapmaya devam edersiniz.

Bilgisayarlar tek başına iken, yalnızca veri işlemek için ihtiyaç duyulan elektronik parçaları yani anakart, ses ve ekran kartı, harddisk, faks modem vb.içerisinde barındıran bir donanımdır. Gerek duyulursa bunlara ilave olarak yazıcı ve tarayıcı gibi çevre birimleri de takılabilir. Bilgisayarınız bu haliyle yalnızca bir donanım olmaktan öte geçmeyeceği için bilgisayarı vereceğiniz çeşitli komutlarla yönetip, veri giriş çıkışı sağlamak ve içerideki verileri işlemek için gerekli olan tek şey yani bilgisayarı bilgisayar yapan şey işletim sistemidir.

Halen yaygın olarak kullanılmakta olan işletim sistemlerinden Windows işletim sisteminin özellikle ev ve ofislerde bulunan masaüstü bilgisayarlarda kullanıldığını, UNIX işletim sisteminin ise genelde sunucu olarak akademik çevrelerce kullanıldığını görüyoruz. Ağırlıklı olarak masaüstü bilgisayarlarda kullanılan Windows işletim sistemi ile ilgili yapılan çeşitli araştırmalar, Windows işletim sisteminin pazar payının %90 – 98’lerde olduğunu gösteriyor.

İşletim sistemleri kod yapısına göre açık ve kapalı kaynak kodları olarak iki kısma ayrılır. Açık kaynak kodlu işletim sistemleri dışarıdan yapılabilecek her türlü müdahaleye açık halde olup her türlü geliştirmeye müsait bir yapısı bulunmaktadır. Kapalı kaynak kodlu işletim sistemleri ise geliştirilemez ve müdahaleye kapalıdırlar.

İşletim Sistemi Çeşitleri Nelerdir? 

En çok bilinen ve kullanılanı Windows olmak üzere; Amiga, Pardus, Chromium, Linux, Unix, Mac OS ve Android olmak üzere farklı işletim sistemi çeşitleri bulunmaktadır. İşletim sistemi sadece bilgisayarda değil birçok elektronik cihazda yer almaktadır. Şimdi bu işletim sistemlerinin en önemlileri hakkında kısaca bilgi verelim.

Windows İşletim Sistemi

Microsoft şirketinin geliştirdiği işletim sistemidir. Kişisel bilgisayarlarda, dünya genelinde en çok kullanılan işletim sistemidir. İlk olarak 1985 yılında kullanıma sunulmuştur.

Amiga İşletim Sistemi

Amiga, kişisel bilgisayarların işletim sistemidir. AmigaOS’un çekirdeği, sistemin Kicktsart olarak bilinen ROM kısmında yer almaktadır. AmigaOS kurulduğu günden bu yana maksimum performans alınan, donanımlı ve esnek bir işletim sistemidir.

Pardus İşletim Sistemi

TÜBİTAK tarafından geliştirilen milli işletim sistemi olarak tanımlanan Pardus, 2003 yılında kullanıma sunulmuştur. Hızlı kurulabilen ve kolay kullanılma özelliği ile birçok kişinin masaüstünde tercih edilen işletim sistemidir.

Chromium İşletim Sistemi

Google Chrome tarafından, Linux çekirdeği baz alınarak tasarlanmış bir işletim sistemidir. Kendine has bir ara yüzü bulunan sistem oldukça kullanışlı ve güvenilirdir.

Android İşletim Sistemi

Linux tabanlı olan bu işletim sistemi mobil cihaz ve telefonlar için geliştirilmiştir. Açık kodlu olduğu için geliştirilmeye açık bir işletim sistemidir.

İşletim Sistemi Nasıl Çalışır?

Bilgisayarınızı çalıştırdığınız anda işletim sistemi kendini belleğe yükleyerek bilgisayarın hafızası üzerinde çalışmaya başlar. Ekran görüntüsü geldiği andan itibaren de sisteminde bulunan uygulamaları teker teker açmaya başlar. Uygulamaların açılması sona erdikten sonra bilgisayarınız işlem yapmaya hazırdır.

Genelde bilgisayarınızı kullanırken sadece o anda kullanmakta olduğunuz yazılımla ilgilenir ve size o yazılımı kullanmanıza imkân tanıyan ve onun çalışmasından sorumlu olan asıl eleman olan işletim sistemini pek düşünmeyiz.

İşletim sisteminin bileşenleri, bir bilgisayarın çalışmasını sağlamak üzere hep birlikte bir düzen içinde çalışırlar. Bütün yazılımların, konusu ve işlevi ne olursa olsun, ister mali konuları yönetsin ister donanımları yönetsin ve bu yönettiği donanımlar ister basit donanımlar olsun ister internet gibi komplex bağlantılar olsun, bütün bunları yapabilmek için hepsinin işletim sistemine ihtiyacı vardır.

Diğer yazılımların tersine, işletim sistemi bir bilgisayarın donanımı gibidir adeta ve onu tanımlamamızı sağlayan en önemli unsurdur. Mesela bilgisayarın özelliklerini sayarken hafızası, işlemcisi ve ekran kartının yanında işletim sisteminden de bahsederiz.

İşletim Sistemi Ne işe Yarar? 

İşletim sistemleri, uygulama kodları genel olarak direkt donanımlar tarafından sürdürülmesine rağmen, bellek atama, girdi/çıktı gibi donanımsal fonksiyonlar için gerekli olan uygulama programları ile bilgisayar arasında aracılık yapar. Ayrıca bilgisayarın kütük sistemine de erişim sağlayarak aynı anda çalışan birden fazla program için yeterli sistem kaynağı ayırmak ve birbirleri ile çakışmadan çalışmalarını sağlamak da işletim sisteminin görevleri arasındadır.